Woorden doen er toe

Je leest een verslag van de juf over je kind. Of van een begeleider over je familielid. Dan wil je dat er op een respectvolle manier gesproken wordt over je kind of familielid. En dat er naast wat er misschien nog beter kan, ook aandacht is voor wat al wél goed gaat. Het laatste wat je wilt, is dat je kind of familielid in een ‘hokje’ wordt geplaatst. Bijvoorbeeld: ‘dat is dat kind met gedragsproblemen’.

Respectvol praten en schrijven over mensen die je ondersteunt is heel logisch, zou je denken. Toch gebruiken we in de zorg woorden die onbedoeld stigmatiserend en kleinerend uitwerken. Kijk maar eens naar de video van Lot de Swart (gedragsdeskundige bij Estinea) en Lisa Scheltens (ervaringsdeskundige van Estinea bij Team Samen Sterk*), die ondersteuning krijgt van Estinea.

De video werd via het intranet van Estinea gedeeld. Lot en Lisa deden vervolgens een oproep aan collega’s om zogenoemde jeukwoorden aan hen door te geven. Met alle suggesties zijn ze, samen met de gedragsdeskundigen en Team Samen Sterk, aan de slag gegaan om te kijken waar we het als Estinea nog beter kunnen doen. Allereerst in de beeldvormende verslagen over bewoners, maar straks ook in de ondersteuningsplannen en bijvoorbeeld vacatureteksten. 

In 2023 zijn Lisa en Lot begonnen aan hun tournee waarin zij ook zorgprofessionals buiten Estinea bewust maken van de kracht en de macht van taal. Zo zijn ze op de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen geweest bij studenten van de opleiding Social work en hebben ze een gastcollege gegeven aan studenten van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Lot: “Zij zijn onze toekomstige collega's en daarom is het des te belangrijker hen ook bewust te maken van welke invloed taal heeft op het denken over mensen met een beperking.”

Lisa is samen met haar Team Samen Sterk collega's op pad gegaan langs een ROC. En Lot heeft op verschillende congressen begeleiders uit het hele land gesproken over taal, gelijkheid en jeukwoorden. Lot en Lisa hebben ook samen een inspiratieavond verzorgd voor alle coördinatoren en consulenten van het Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE).

Lot: “Waar we achter kwamen is dat een taalcultuur die al tientallen jaren de norm is, niet gemakkelijk te veranderen is. Ook omdat indicatieverstrekkers als het zorgkantoor en het CIZ vaak juist een beroep doen op zorgprofessionals om cliënten op een ‘problematiserende’ manier in beeld te brengen.” Dus ook met deze instanties zijn Lot en Lisa het gesprek aangegaan. Daarover volgt in 2024 meer. 

Lot: “Wat we nog meer gaan doen in 2024? Bij Estinea blijven we als duo scherp op de taal die we zelf spreken en schrijven. Zo zien wij het nieuwe elektronische cliëntendossier (ECD) waar Estinea mee gaat werken, als de ultieme kans om ook daarop een jeukwoorden-toets te doen. Ook zijn er al wat collega-zorgorganisaties die hun interesse hebben getoond voor onze Lisa&Lot-inspiratiesessie. Dus onze tournee wordt verlengd!” Daarnaast wordt de aandacht voor gelijkwaardige taal ook een vast onderdeel van het inwerkprogramma voor nieuwe collega’s.

Lisa en Lot blijven samen met Lisa's collega's van Team Samen Sterk ook in 2024 een vrolijk activistisch duo dat blijft inspireren tot het spreken van gelijkwaardige taal.